Turckheim is een heerlijk wijndorp in de Elzas

Als je op de kaart van de Elzas kijkt, zul je zien dat Ingersheim tegen Colmar aan ligt geplakt en dat het dorp Turckheim er ook vlakbij ligt. Ik was er nog nooit geweest en stelde Marian voor om ernaartoe te wandelen en via de wijngaarden terug naar Ingersheim te gaan. Door en langs Ingersheim stroomt het riviertje La Fecht en erlangs loopt een voetpad dat je kunt volgen naar Turckheim. Een afstand van ongeveer 3 kilometer als je vertrekt vanaf de brug in Ingersheim bij de Taverne Alsacienne, waar je overigens prima kunt eten. Vlakbij ligt de boulanger-patisserie Haeberle. Daar wordt het brood nog op een houtgestookte oven bereid. Dat was lekker elke ochtend, want ik had een gite in Ingersheim gehuurd en haalde bij deze goede bakker het broord. 

Als je langs het riviertje blijft lopen, kom je vanzelf bij Turckheim terecht op het plein voor de Porte de France. Hier wordt elke vrijdag een gezellige markt gehouden. Links en rechts van de stadspoort, die toegang tot het dorp geeft, liggen een paar restaurants. Probeer die te weerstaan, ga door de poort Turckheim in en laat je verrassen door een van de allermooiste dorpen van de Elzas. Ik vond het zelf veel aantrekkelijker dan het beroemde Riquewihr omdat het iets minder toeristisch overkomt.

Binnen de muren is Turckheim nog heel authentiek en kijk je je ogen uit. Geef die dan ook goed de kost, er valt veel te zien. Bijvoorbeeld het prachtige Hôtel de Ville met daarvoor een leuke tuin waar je doorheen kunt lopen. Als je een liefhebber bent van planten en groenten, dan kun je op zoek naar de bordjes om erachter te komen wat er allemaal in deze tuin staat. Hou je van een gezellige lokale markt? Dan moet je op vrijdagmorgen in Turckheim zijn. Tussen 08:00 en 13:00 uur word de wekelijkse markt gehouden op de Place de la République en dat is het plein bij de Porte de France. 

De nachtwaker van Turckheim

Hier staat ook een silhouet van de nachtwaker van Turckheim. En die is in levenden lijve misschien wel dé attractie van dit plaatsje. L’authentique veilleur de nuit, de nachtwaker, is een oude traditie die van mei tot en met oktober in ere is hersteld. Elke avond om tien uur vertrekt de nachtwaker van Turckheim voor zijn ronde door het dorp en kun je met hem meelopen. Onderweg vertelt hij anekdotes uit het verleden en kom je meer te weten over Turckheim. Hij vertrekt bij het office du tourisme, dat je bij de fontein vindt tussen de Porte de France en het Hôtel de Ville. In de middeleeuwen liep de nachtwaker door het dorp en waarschuwde voor de nacht viel de inwoners om kaarsen en andere brandende zaken te doven. Maar hij lette ook meteen op onraad in het dorp.

Mijn beste advies om Turckheim te verkennen is gewoon door elk straatje lopen dat je tegenkomt en goed om je heen kijken. De Grand’Rue is een aaneenschakeling van bijzondere panden. Let ook op de bordjes die op sommige huizen en winkels zijn bevestigd met meer bijzonderheden. Als je de hoofdstraat uit loopt, kom je vanzelf bij een andere poort, de Porte de Munster. Je kunt erdoorheen gaan en een korte wandeling buiten de stadsmuren maken. Je komt dan in de wijngaarden bij het dorp. Ga je voor de poort naar rechts, dan kun je een straatje in dat mij meteen aansprak, de Rue des Vignerons, de straat van de wijnboeren. Hier liggen nog meer fraaie panden en als je de straat helemaal uit loopt, kom je bij de Porte du Brand.

Brand bij Turckheim?

Je kunt ervoor kiezen binnen de stadsmuren te blijven en nog meer leuke straatjes te bezoeken, maar ik was vooral nieuwsgierig wat ik aan de andere kant van de Porte du Brand zou aantreffen. De naam Brand zul je bij Turckheim vaker tegenkomen. Die heeft niets met vuur te maken, maar alles met wijn, het is namelijk de beroemde wijngaard die op de heuvels boven het dorp ligt. Als je stevig in je schoenen staat kun je hiervandaan een pittige wandeling dwars door de wijngaarden maken naar het 6 kilometer verderop gelegen Trois-Épis via de Col du Brand. Het is behalve 6 kilometer ook gestaag omhooglopen want je gaat van ongeveer 225 meter naar een hoogte van 660 meter. Trois-Épis is een bedevaartsoord. Op 3 mei 1491 verscheen hier namelijk La Vierge, de maagd Maria, met drie korenaren (épis) aan een smid. Op die plek bouwden bewoners een houten kapel, die later vervangen werd door een stenen kapel en uiteindelijk verscheen er een klooster. Tijdens je wandeling heb je een fantastisch uitzicht op het alsmaar kleiner wordende Turckheim.

Als je het leuk vindt om een stoet oude auto’s de klim naar Trois-Épis te zien maken, moet je er het tweede weekend van juni zijn. Dan wordt de course de côte Turckheim - Trois-Épis gehouden, met prachtige oldtimers. Buiten het dorp ligt het monument Le Galtz, ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Het is indrukwekkend, met een hoogte van 23 meter en de plek waar het staat ligt op een hoogte van 731 meter. Bij helder weer heb je er een fenomenaal uitzicht over de wijngaarden en de vlaktes van de Elzas, de Vogezen en het Zwarte Woud. Vanuit het dorp kun je ernaartoe wandelen.

De wijngaarden bij Turckheim

Ik liep met Marian echter onder de Porte du Brand het oude dorp uit en volgde de Rue de Katzenthal, waar je wat verder Turckheim uit loopt en via de weg omhoog dwars door de wijngaarden van de Grand Cru Brand. Onderweg passeer je diverse informatiepanelen waar je meer te weten komt over de wijnbouw rond Turckheim. Je komt ook langs de wijngaard Clos Jebsal, van het beroemde wijndomein Zind Humbrecht bij Turckheim. Natuurlijk heb ik onze zoon, de caviste in Parijs, naar de wijnen van dit domein gevraagd en hij is er heel enthousiast over. Alles wat ze er maken is volgens hem simpelweg top en de wijnen van de pinot noir behoren tot de beste van de Elzas. Van de wijngaard Clos Jebsal wordt de pinot gris-druif gebruikt voor een wijn met een zacht en zoet karakter.

Iets verderop kom je het hoogste punt van deze wandeling tegen. Als je het plaatsnaambord Turckheim ziet staan, kijk dan eens om en geniet van de omgeving. Vanaf dit punt naar beneden staat aangegeven als een gevaarlijke afdaling. Met de wandeling naar boven moet je hier rekening mee houden en goed op blijven letten, fietsers kunnen hier namelijk met een noodgang naar beneden komen. Auto’s ook trouwens.

Even uitpuffen onder de walnotenboom bij Ingersheim

Op dit punt kun je ook meteen rechtsaf gaan en de wandeling door de wijngaarden voortzetten. In de verte kun je tegen de bosrand een kale plek zien van een oude steengroeve, die Le Drachenloch wordt genoemd. Dit pad door de wijngaarden is de Chemin Rural Bolaenderweg, die grotendeels de heuvel van de Letzenberg volgt. Hier kun je ook tal van vogels spotten. Wij hebben er even ademloos staan kijken naar een torenvalk die na een duik over onze hoofden wegvloog met een muis in zijn bek. Op een kruising staat een enorme walnotenboom met een bank eronder. Toen wij er eind september waren zat er een man op zijn gemak de noten met zijn hand te kraken. Hij keek ons aan en vroeg of we ook een walnoot wilden. Dat sloegen wij niet af en hij kraakte een paar noten voor ons. Een leuke plek overigens om even uit te rusten en te genieten van de omgeving, of om er een in Turckheim of Ingersheim gekochte lekkernij te nuttigen.