Het Marais Poitevin, ook wel la "Venise Verte" het groene Venetië, genoemd is voor de Fransen een populaire bestemming voor een vakantie. Niet zo vreemd want het Parc naturel régional du Marais Poitevin, zoals het officieel heet, is een topbestemming. Waarom? Daar kom je achter als je verder leest.
Parc naturel régional du Marais Poitevin
Als je eens naar een fascinerende streek in Frankrijk wilt op ongeveer 800 kilometer van de Nederlandse grens dan is het Parc naturel régional du Marais Poitevin een absolute aanrader. Denk dan niet meteen "wat moet ik in hemelsnaam in een moeras waar het stikt van de muggen?" want dat valt namelijk heel erg mee. Sterker nog je zult er nagenoeg geen last van hebben. Maar daar schreef ik al eens iets over.
Overigens kreeg ik het idee voor dit artikel naar aanleiding van een paar foto's die ik op Facebook en Instagram plaatste. Van de bovenstaande foto kreeg ik wat vragen wat het verhaal achter de man en de koeien is. Dus bij deze zal ik het "geheim" onthulllen.
Het Marais Poitevin ligt op een kilometer of vijftig van La Rochelle waar je ook snel naar het mooie fietseiland Île-de-Ré kunt oversteken via een tolbrug. Dus als je van plan om die richting op te gaan zou ik zeker een paar dagen uittrekken om het Marais Poitevin te verkennen. Het strekt zich uit over ruim 970 vierkante kilometer en is na de Camargue het grootste moerasgebied van Frankrijk. Het unieke landschap is door de eeuwen heen door mens en natuur gevormd en in de loop der tijden is het een unieke plek geworden met een grote ecologische en culturele rijkdom.
Een stukje historie over het Marais Poitevin
De geschiedenis van het Marais Poitevin gaat terug tot de middeleeuwen, toen de monniken van de abdij van Maillezais de moerassen en de toenmalige Golfe de Poitou wilden droogleggen om het land nuttiger te kunnen gebruiken. De enorme klus van ontginning en ontwikkeling ging eeuwenlang door en vormde uiteindelijk het huidige landschap van het moeras met zijn kronkelende kanalen, uiterwaarden en beboste eilandjes. De monniken riepen zelfs de hulp in van Nederlandse experts. Dat is nog steeds terug te zien want één van de kanalen in het moeras heet bijvoorbeeld la ceinture des Hollandais. Overigens hebben alle kanalen in het moerasgebied een naam en zijn deze in kaart gebracht zodat je aan de hand van wegwijzers of eigenlijk dus moeraswijzers altijd kunt zien waar je je bevindt.
In de loop van de tijd werd het Marais Poitevin vooral gebruikt voor veeteelt, landbouw en visserij. De kanalen werden gebruikt voor het vervoer van goederen, bouwmaterialen en vee. In het natte gedeelte van het moeras, La Venise Verte, is toerisme ook een belangrijke activiteit in de regio. Bezoekers kunnen er genieten van de ongerepte natuur en het historische erfgoed. Bij de Fransen is het zelfs een heel populaire vakantiebestemming en de laatste jaren weten ook steeds meer toeristen deze bijzondere streek te vinden. Dat heeft ook een keerzijde want vooral in de weekenden is het op de kanalen en de omliggende dorpen behoorlijk druk. Zeg maar een beetje het Giethoorn van Frankrijk. Maar doordeweeks en buiten het hoogseizoen is het er volop genieten. Juni is misschien wel de mooiste tijd want dan is het Marais Poitevin op zijn groenst!
Dorpen in het Parc naturel régional du Marais Poitevin
In het Parc naturel régional du Marais Poitevin vind je diverse dorpen die een prima vertrekpunt zijn om het gebied te verkennen. De populairste manier is om met een gids in een punter, een bootje, door het moeras te varen. Vertrekken kan vanuit Coulon, dat wel als de hoofdstad van het Marais Poitevin wordt beschouwd. Het is een leuk dorpje dat wordt doorkruist door de rivier de Sèvre Niortaise. De smalle straatjes en vakwerkhuizen maken het een fijne plek om te wandelen en de unieke sfeer van het moeras te ontdekken. Je kunt hier ook met een gids vertrekken maar ik zou een van de andere dorpen kiezen want vanuit Coulon vaar je een groot deel van de tijd op de rivier.
De dorpen Arçais, La Garette, Damvix en Maillezais zijn wat mij betreft de ideale plekken voor een verdere verkenning van het moeras. Arçais en La Garette zijn typische moerasdorpjes, waar je bootjes kunt huren om via de kanalen la Venise Verte te verkennen. Dat is wat ik ook eens deed. Alleen ik wist het zo te regelen dat ik speciaal voor mij een gids kreeg die vroeg in de ochtend met mij en Marian op pad wilde gaan. Ik vertelde over Frankrijk Binnendoor en dat ik reisverhalen over Frankrijk schrijf. Dat gaf mij de mogelijkheid met gids Stéphane om op een doordeweekse dag om half zeven in de ochtend op pad te gaan. Ik maakte er deze podcast met blog over.
Ga je met een gids het moeras in? Om mooie foto's te kunnen maken moet je zorgen dat je helemaal voorin de boot zit. Een gouden tip als je foto's wilt maken.
De bijzondere koeien van de Marais Poitevin
De gids wees mij op twee dieren die je in het moeras veel kunt zien. Allereerst een beest dat er teveel voorkomt en dat is de Beverrat. Ik heb er diversen gezien en zelfs heel dichtbij. Het zijn flinke jongens of dames en ze richten nogal wat schade aan. Daarom zul je veel vallen kunnen zien op de oevers van de kanalen waar deze plaagdieren mee worden weggevangen. Een ander dier is veel lieflijker, een bruine koe met kromme horens en prachtige bruine ogen. Je kunt ze op de eilandjes in het hele moeras tegenkomen en het is een specifiek ras dat hier voorkomt.
Eén van de bijzonderheden van het Marais Poitevin is de fokkerij van het lokale runderras, de “Vache Maraîchine”. Dit winterharde ras is perfect aangepast aan de moerasomgeving, met zijn vermogen om te grazen in overstromingsgevoelige weilanden en om soms barre klimatologische omstandigheden te weerstaan. Je hoeft dus geen medelijden met ze te hebben want ze zijn in hun element in deze natte streek.
La Race Bovine Maraîchine et des Prairies Humides
De Maraîchines worden zelfs beschermd door de Association pour la valorisation de la Race Bovine Maraîchine et des Prairies Humides. In 1988 werd deze vereniging opgericht door een gepensioneerde boer, een medewerker van het Muséum d'Histoire Naturelle de La Rochelle en een wolexpert die ervaring had om met lokale vee rassen te werken. Zij stelden zich tot doel om dit specifieke ras te beschermen en daardoor kun je deze bijzondere koeien dus tijdens een tocht door het Marais Poitevin nog steeds tegenkomen.
De koeien zijn herkenbaar aan hun roodbruine bonte vacht en de kromme hoorns en hun grote ogen. De drie oprichters wisten binnen een paar jaar op diverse boerderijen langs de Atlantische kust nog zuivere raskoeien te vinden en begonnen er een fokprogramma mee dat aan strenge eisen is gebonden. Elke gefokte koe heeft daardoor zijn eigen document waarin de raskenmerken zijn vastgelegd.
Pas op met kinderen in het Marais Poitevin!
Over het Marais Poitevin doen vele legendes de ronde. Bijvoorbeeld die van le bras rouge, de bloederige rode arm, die gevaar oplevert. Ben je met kinderen in het moeras let dan goed op ze want de bloederige arm kan overal toeslaan. Als ze te dicht bij het water komen of naar de bodem turen schiet de bloederig arm van het monster boven het water en trekt kinderen het water in en verdwijnt met ze in de diepte.
Over de Maraîchine koeien gaat de legende de ronde dat fokker Antoine kon genieten van zijn prachtige Maraîchine-vaches en bracht dagen door met ze. Hij genoot er als ze vredig aan het grazen waren in de groene sappige weiden van het moeras. In zijn kudde bevond zich een bijzonder fraai exemplaar die hij Margot noemde. Haar roodbonte vacht glansde in de ondergaande zon en haar elegante kromme hoorns waren prachtig. Op een mooie zomerdag begon het onverwacht te spoken en te stormen in het moeras. Het water deed de kanalen zwellen en dreigde het land te overspoelen en de boerderijen onder water te zetten.
Hoe Margot een held werd
Antoine verzamelde in paniek zijn kudde en probeerde ze in veiligheid te brengen. Maar de kracht van het water was te groot, en hij werd al snel meegesleept door de stroming en bevond zich geïsoleerd op een eilandje midden in het moeras. Terwijl hij er wanhopig van werd dat zijn koeien door de golven zouden worden verzwolgen kwam Margot moedig op hem af. Met grote trouwe ogen keek ze naar de boer en begon uit alle macht te loeien. De andere koeien, aangetrokken door haar roep, verzamelden zich om haar heen en vormden een beschermende cirkel en trotseerden zo de woeste elementen.
Wonder boven wonder kalmeerde de storm en maakte plaats voor de zon. Antoine realiseerde zich dat zijn Maraîchine-koeien niet alleen zijn leven hadden gered, maar ook hun kudde en hun land voor vernietiging hadden behoed. Sinds die dag wordt er gezegd dat de koeien van het Marais Poitevin uitzonderlijke kracht en intelligentie bezitten.
Feit is dat het prachtige dieren zijn in een heel fraai landschap dat absoluut de moeite waard is om te bezoeken, ondanks het gevaar van le bras rouge.
Meer weten over het Marais Poitevin?
Ik schreef nog een paar artikelen over dit bijzondere moerasgebied dat zich uitstrekt over de departementen Deux-Sèvres, Vendée en Charente-Maritime:
