Cognac is een leuk stadje aan de rivier de Charente waar de wijngaarden zich uitstrekken over meer dan 86.182 hectare. In oktober 2024 vond er een bijzonder evenement plaats waar de beste wijnadviseur van Frankrijk werd gekozen. Maar Cognac en de wijde omgeving zijn ook letterlijk en figuurlijk een heerlijke bestemming voor een vakantie in Frankrijk. In dit artikel vertel ik je meer over de streek en de finale van Le Meilleur Caviste de France...
Wat heeft Cognac te maken met een Caviste uit Parijs?
Dat is een vraag waar ik in dit verhaal een antwoord op ga geven. Allereerst, wie is de caviste uit Parijs?. Dat is onze zoon Jordi, die begin jaren '90 naar Frankrijk vertrok om te gaan werken in een branche die zijn passie was en nog steeds is: wijn! Na wat omzwervingen door Frankrijk vertrok hij in 2008 naar Parijs om bij een keten van wijnwinkels te gaan werken.
Toen hij door een restauranthouder gevraagd werd of hij zin had om met hem een voor Parijs nieuw concept wijnwinkel te starten zij hij direct ja en sinds 2016 runt hij aan de Rue de la Roquette de bijzondere wijnwinkel Le Sourire au pied de l'échelle en is tevens mede-eigenaar. Er worden alleen wijnen verkocht van Franse wijnboeren die zij zelf vooraf geselecteerd en geproefd hebben. Ook laten ze soms speciaal voor hun winkel exclusief een wijn maken. Zij vertegenwoordigen ook Franse wijndomeinen voor de verkoop aan café's en restaurants in Parijs die alleen via de Sourire de wijnen kunnen bestellen.
Concours Le Meilleur Caviste de France 2024
Van 19 tot en met 21 oktober 2024 werd dit prestigieuze concours gehouden in Cognac. Drie dagen lang moesten 40 streng geselecteerde kandidaten strijden om een finale plaats. Na één dag bleven er nog 15 over en na nog een strenge selectieronde op zondag 20 oktober 2024 vielen er nogmaals 7 mensen af. De resterende 8 cavistes moesten maandag 21 oktober 2024 tal van proeven afleggen. Jordi. de caviste uit Parijs, was een van hen. Aan het eind van dit artikel lees je wat de finalisten moesten doen om winnaar te worden.
Zijn tips voor Frankrijk Binnendoor en de boeken blijft hij maar wat graag aan mijn lezers geven, zoals in de nieuwe Regiogids Bretagne, die in november 2024 verschijnt. Hij geeft er tips voor een paar bijzondere wijndomeinen in Bretagne maar ook topadressen om cider en whisky te proeven en te kopen.
Nu weet je dus wat Cognac met de Caviste uit Parijs te maken heeft. Hierna vertel ik je graag meer over het mooie stadje Cognac en de bijzondere omgeving.
Veel leesplezier!
De wijngaarden van Cognac
De gedistilleerde drank cognac komt uit een bijzonder gebied in Frankrijk. De wijngaarden die voor deze beroemde drank worden gebruikt hebben een oppervlakte van ongeveer 86.000 hectare. Het is een uitgestrekt gebied met prachtige landschappen en wijngaarden die liggen in de regio Nouvelle-Aquitaine, rond de stad Cognac. De druiven die er groeien, spelen een cruciale rol in het productieproces van deze wereldberoemde drank.
De wijngaarden bestaan uit een selectie witte druivensoorten die zich uitstrekken over de zes zogenaamde cru's. De keuze van de druivensoorten is, net zoals voor wijn, streng geregeld in de appellation Cognac.
Een wereld van witte druiven in de Cognac-regio
In de wijngaarden bij Cognac groeien vooral witte druiven. De belangrijkste druivensoort voor Cognac is Ugni Blanc, ook bekend als Trebbiano. Deze druif is perfect voor het maken van de basiswijn voor Cognac vanwege de hoge zuurgraad en lage suikergehaltes. Naast Ugni Blanc worden ook de druiven Folle Blanche, Sémilion, Montils, Foligan en Colombard gebruikt. Deze soorten zijn minder vaak te vinden, maar spelen zeker een rol in het creëren van het unieke karakter van Cognac.
De Ugni Blanc wordt in de streek van Cognac ook wel l'incontourable genoemd, de onmisbare. Dat verklaart ook waarom 98% van de wijngaarden voor de productie van Cognac met deze druif zijn aangeplant. Overigens is het van oorsprong geen Franse druif maar komt deze uit het Italiaanse Toscane, maar daar zul je geen wijnboer in de streek over horen praten. Het is de ideale druif voor de productie van wijn die geschikt is als basis voor het maken van een eaux-de-vie van hoge kwaliteit zoals cognac. Maar iets zuidelijker, in de Gers, wordt er van de Ugni Blanc bijvoorbeeld armagnac gemaakt.
In de wijngaarden van Cognac zijn dus ook witte druiven te vinden die niet bestemd zijn om cognac van te maken. Voor rode wijn zijn er er ook wat wijngaarden, maar die hebben een veel kleinere oppervlakte. Met ongeveer 1.000 hectare vormen deze slechts een fractie vergeleken met de wijngaarden met witte druiven. Voor rode wijn worden bekende druivenrassen gebruikt zoals Merlot, Cabernet Sauvignon en Cabernet Franc.
Hoe wordt Cognac gemaakt?
Het proces van het maken van Cognac is precies en tijdrovend. Eerst worden de druiven geoogst en geperst tot witte wijn met een hoge zuurgraad en weinig suikers. Deze wijn wordt vervolgens tweemaal gedistilleerd in ketels met koperen distilleerkolommen. Tegenwoordig gebeurt dat met moderne ovens en zogenaamde alambieks. Vroeger waren er bedrijfjes die met paard en wagen naar wijnboeren gingen met een mobiele alambiek. Ze zijn er nog en worden ook in de calvados- en armagnacstreken nog gebruikt
Door verwarming en afkoeling ontstaat na de distillatie een kleurloze brandewijn met een heel hoog alcoholpercentage. Deze brandewijn rijpt daarna minimaal twee jaar op eikenhouten vaten. Tijdens dit rijpingsproces ontwikkelt de drank zijn rijke smaak en amberkleur. Voor 1 liter cognac is ongeveer 9 liter witte wijn nodig. De keldermeester en de neus van een cognacbedrijf maakt dan de cognac en soms mixt hij vaten van meerdere jaargangen. Ik sprak eens "de neus van Prunier" in Cognac die mij zijn werk uitlegde.
De duurste Cognac ooit is de Henry IV Dudognon Heritage. Deze fles is een indrukwekkende 1,2 miljoen Engelse ponden (ruim 1,4 miljoen euro) waard en bevat cognac die meer dan 100 jaar oud is. De fles was dan ook wel heel bijzonder met 24 karaats goud, platina, diamanten en briljanten en weegt bijna 8,5 kilo. Er zit 100 cl, 1 liter, cognac in. De voorouders van Claudine Dudognon-Buraud, erfgename van Maison Dudognon, zijn directe afstammelingen van de Franse koning Henri IV (1553-1610). Het geslacht Dudognon maakt al sinds 1776 cognac die dus zelfs eens in een bizarre fles werd gebotteld nadat deze 100 jaar op eikenhout was gelagerd. Geloof je mij niet? Check de video hieronder.
Het stadje Cognac en de omgeving
Ik ben al vaker in Cognac geweest omdat het een leuke uitvalsbasis is om de mooie omgeving te verkennen. Praktisch tegenover het station ligt Logis Hôtel L'Oliveraie waar je lekker ruime appartementen hebt die op de begane grond liggen met een tuintje. Er is eigen parkeergelegenheid en een zwembad, dus ook als je op doorreis bent misschien een idee. Je zit er op loopafstand van het centrum.
Cognac zelf is een charmant stadje met een rijke historie. Je kunt er veel leren over het productieproces van Cognac tijdens een bezoek aan een van de beroemde huizen, zoals Hennessy of Martell. Daarnaast is het Musée des Arts du Cognac een leuk museum waar je dieper in de geschiedenis van de cognac kunt duiken. Je leert er alles over de druiventeelt, het distilleren en het rijpingsproces. Ook kom je meer te weten over de invloed van cognac op de regio en haar cultuur.
Het oude centrum van Cognac is een genot om te verkennen. De oude straatjes met middeleeuwse gebouwen geven je een gevoel van de rijke historie. Vergeet niet een kijkje te nemen bij het Château de Cognac, de geboorteplaats van koning Frans I van Frankrijk. Hier leer je meer over de geschiedenis van de regio en haar beroemde drank. Eenmaal door de poort sta je oog in oog met de rivier de Charente die door het glooiende landschap slingert en zijn weg naar de Atlantische Oceaan zoekt.
La Flow Vélo tussen Atlantische Oceaan en Dordogne
In Cognac en omgeving kun je ook heerlijk wandelen en fietsen. De wijngaarden en de rivier de Charente bieden prachtige routes. Fietstochten door de wijngaarden of door het landschap met uitzicht op de rivier maken een dag in de buitenlucht onvergetelijk.
Zoek je iets speciaals om te fietsen tijdens een vakantie in Frankrijk? Dan is de véloroute La Flow Vélo een aanrader. Tussen de Atlantische Oceaan en Sarlat-le-Canéda in de Dordogne brengt deze volledig bewegwijzerde fietsroute van 400 kilometer je op de mooiste plekjes. Volg je de rivier van Cognac stroomafwaarts? Dan fiets je in een decor van wijngaarden met fraaie uitzichten op de rivier. Je kunt de afstand in diverse etappes overbruggen die ook leuk zijn voor dagtochten.
De etappes tussen Cognac, via Saintes en Rochefort zijn niet al te lastig en variëren van 26 tot 41 kilometer. Ga je heen en terug dan trap je op een dag tussen 52 en 82 kilometer weg. Vooral Rochefort vond ik heel leuk om te bezoeken. Het ligt op ongeveer 70 kilometer van Cognac dus misschien is het een gaaf idee om in Cognac te vertrekken en dan bijvoorbeeld halverwege bij Saintes of in Rochefort een chambre d'hôte of hotel te reserveren en de volgende dag terug te fietsen. Of doe er gewoon een paar dagen over.
De finale van Meilleur Caviste de France 2024
De finalisten met rechtsvoor Jordi en oud-collega Rachel Gay - ©terredevins.com
Enkele honderden wijnhandelaars uit heel Frankrijk moesten een of meer proeven doorstaan en slechts 40 mochten afreizen naar Cognac, Uiteindelijk bleven er 8 finalisten over voor de finale in het hotel Chais Monnet in de stad Cognac. Het is een landelijke wedstrijd waar eens in de twee jaar de beste caviste, wijnhandelaar annex adviseur, wordt gekozen. Er doen vele honderden wijnadviseurs uit heel Frankrijk aan mee en Jordi heeft al vaker meegedaan en wist telkens de voorrondes te overleven en tot de laatste kandidaten door te dringen maar nog nooit tot de finale. Hij mag zich nu tot de 8 besten van Frankrijk rekenen. Een topprestatie want je moet er heel wat voor doen. Lees maar eens verder.
De voorselectie begon op 13 mei 2024, toen iedereen veertig zeer uiteenlopende vragen moest beantwoorden over: wijnen, sterke dranken, dranken in het algemeen en wijnarrangementen. De selectie was drastisch, want van de honderden deelnemers werden er slechts veertig geselecteerd. Deze eerste selectie gaat altijd via internet en de 40 vragen moeten binnen een vaste tijd worden beantwoord waardoor er geen tijd is om e.e.a via internet op te zoeken.
Proeven en een kennisquiz
De finaleronde begon op de ochtend van 20 oktober 2024. De veertig kandidaten moesten zestig gevarieerde vragen over wijnen, terroirs en combinaties van dranken beantwoordden. Daarna kwam er een vergelijkende proeverij van dranken. Een pinot gris van het domein Zind Humbrecht (Elzas en in de Regiogids Noordoost-Frankrijk kun je lezen dat dit een van de favorieten wijndomeinen van Jordi is), een Corsicaanse whisky en een biertje.
Daarna kregen de vijftien beste kandidaten mondelinge toetsen: een kennisquiz met slechts tien seconden om elke vraag te beantwoorden, en een praktijktest op het podium, waarbij de cavistes 5 minuten moesten antwoorden op een klant die ontevreden was over de wijn die ze tien jaar geleden kocht terwijl de caviste net met een andere klant bezig was die een cadeauverpakking wilde voor een net gekochte whisky.
Wat stond de finalisten te wachten?
De tweejaarlijkse wedstrijd voor le Meilleur Caviste de France is een echte uithoudingsproef over twee dagen. Niet alleen kennis en vaardigheden spelen een rol, maar ook een ijzersterke mentaliteit en stalen zenuwen zijn nodig om alle testen te doorstaan en een gooi naar de overwinning te doen . En dat konden de beste cavistes van Frankrijk van 2014 tot 2022, die op de finale dag in Cognac aanwezig waren, alleen maar bevestigen.
Vier opdrachten op de finale dag moesten worden volbracht onder het toeziend oog van een deskundige jury, kandidaten van voorgaande jaren en het aanwezige publiek in de zaal.
Blinde smaaktest: vijf verschillende
Om de dag goed te beginnen, is er niets beter dan een goede warming-up voor de smaakpapillen, direct na het ontbijt! Om 10 uur moesten de kandidaten aantreden voor een ‘blinde’ smaaktest. Volgens kenners zijn de smaakpapillen in de ochtend op hun best. Elk van de kandidaten stond alleen op het podium en kreeg vijf verschillende dranken één voor één in een glas gepresenteerd.
Voor elke drank hadden ze anderhalve minuut de tijd om te proeven, een toelichting te geven, te proberen de drank te identificeren, een bijpassend gerecht voor te stellen en de verkoopprijs in de winkel te schatten. De kandidaten zaten in een aparte ruimte en konden niet zien of horen wat een mede kandidaat te vertellen had.
Bezoek van sterrenchef Vivien Durand
Na de eerste uitdaging kwam sterrenchef Vivien Durand, zijn restaurant Le Prince Noir in Lormont heeft een rode Michelinster èn een groene Michelinster de zaal in om deel te nemen voor een live test met een nagebootste winkelsituatie. Deze test was bedoeld om de commerciële vaardigheden en advieskwaliteiten van de finalisten te beoordelen. Durand was dus de klant en wilde een drankvoorstel hebben voor de viering van de 20e verjaardag van de zoon een van zijn klanten, met 40 gasten, een koud buffet en een budget van 500 euro.
Daarnaast vroeg Durand advies voor een wijncombinatie bij één van zijn gerechten: gegrilde eendenlever met biet, gepresenteerd in drie varianten (als puree met koffie, gefermenteerd en als chutney). De wijn moest afkomstig zijn van een jonge wijnmaker buiten de regio Bordeaux.
40 vragen voor acht wijnhandelaren
De dag eindigde met een spetterende finale waarin de acht cavistes samen op het podium verschenen voor vragen over wijn en andere dranken. Deze kennisquiz bestond uit 40 vragen en het doel was opnieuw de brede kennis en adviesvaardigheden van de kandidaten te testen, evenals hun kunde in het runnen van een gespecialiseerde winkel. Na elke vraag hadden de deelnemers tien seconden om hun antwoord op een bordje te schrijven.
Geen mystery shopper maar een mystery beller
Naast de vier livetests voor publiek en jury werd ook de score van een mystery shopper aan de winkel van de caviste meegeteld. Dit jaar ging het niet om een klant die fysiek de winkel bezocht, maar voor het eerst om eenklant die belde. Na de eerste selectieronde in mei werd elk van de 40 gekwalificeerden gebeld en kreeg een vraag van de zogenaamde klant. De opgenomen gesprekken werden de avond voor de grote finale door de jury beluisterd en beoordeeld. De beller vroeg aan de kandidaten een oplossing voor zijn probleem. Hij was zogenaamd helemaal vergeten om een dag voor vaderdag een cadeau te kopen. Dat probleem moest worden opgelost door de caviste.
Elk onderdeel kon maximaal 20 punten opleveren en de winnaar werd degene met de meeste punten over alle onderdelen. Dus de jury had geen persoonlijke invloed op de uitslag. Een uniek evenement dat ik samen met Marian live kon volgen tijdens een online stream dankzij mede organisator Terre de Vins.
De winnaar werd uiteindelijk Olivier Leseul caviste in Chelle (Seine-et-Marne), Benoît Laly werd tweede (caviste in Autun, Saône-et-Loire), Pierre Jacob won brons (Molsheim, Bas-Rhin) en Rachel Gay werd de beste jeune caviste onder de dertig jaar. Zij werkt in LA Planque Caviste in Thônes (Haute-Savoie) en werkte vijf jaar in de winkel van de Caviste uit Parijs. In de Regiogids Zuidoost-Frankrijk staat op pagina 215 nog een tip over deze wijnwinkel bij het Meer van Annecy.
Lees ook deze artikelen in gerenommeerde Franse website en bladen:
Mooi verslag. Ze gaan wel zeer rigoureus te werk!
Dan is top 8 natuurlijk al geweldig.
En de lijn is stijgend, dus, wie weet, over 2 jaar een top 3?
Geweldig toch om bij de beste 8 van Frankrijk te horen! Proficiat Jordy.