Verrassingen in Saône-et-Loire en de oudste Voie Verte van Frankrijk

Podcast over de oudste voie verte van Frankrijk in Saône-et-Loire

Onverwachte verrassingen in Saône-et-Loire

In juni 2023 ging ik bijna drie weken naar de wijnstreken van de Bourgogne tussen Dijon en Mâcon om foto’s te maken voor de Frankrijk Binnendoor Regiogids Bourgogne. Ik ging er ook naartoe om de streek tussen Chalon-sur-Saône en Mâcon te bezoeken.

Ik kende Mâcon en de zuidelijker gelegen Beaujolais wel maar eigenlijk de Mâconnais en Côte Chalonnaise nog niet zo goed. Dat bleek achteraf niet zo slim want de hele streek tussen de rivier de Sâone en de Côte Chalonnaise is een topbestemming voor een vakantie. De cultuur en historie zijn er rijkelijk aanwezig en als je van fietsen en wandelen houdt dan is het er in één woord fantastisch. Ben je een wijnliefhebber of zou je wel meer van de wijnen uit deze streek willen weten dan is een bezoek ook een absolute aanrader maar daarover straks meer.

Ik bezocht dit bijzondere stukje Frankrijk om twee redenen. De eerste was dus omdat ik Saône-et-Loire niet goed kende. Oké ik was wel eens in Cluny geweest en ook in Mâcon maar dat waren vluchtige bezoekjes. De tweede reden was omdat ik voor de Regiogids Bourgogne foto’s moest maken in de Côte d’Or en de Côte de Beaune en toen was ik dichtbij deze streek die ik nog niet door en door kende. Maar nu wel. Ik moet zeggen dat ik aangenaam verrast werd door Sâone-et-Loire, overigens houdt dit departement niet op bij de rivier de Saône en de Côte Chalonnaise want ook daarbuiten valt het nodige te beleven.

Een oude spoorbaan die fietsroute werd.

Wat mij vooral goed is bevallen zijn de fantastische mogelijkheden om in dit departement te fietsen. Allereerst is er een fraai traject tussen Chalon-sur-Saône en Mâcon dat langs de rivier de Saône loopt. Je kunt er een nagenoeg autovrije fietsroute volgen die ongeveer 60 kilometer lang en heel vlak is. Dit stuk langs de rivier maakt deel uit van La Voie Bleue die Luxemburg met Lyon verbindt en grotendeels de loop van de Moezel en Saône volgt. Daarnaast heeft dit departement ook nog eens de oudste en daarmee de eerste voie verte van Frankrijk waar je door en langs wijngaarden kunt fietsen. 

Tussen Chalon-sur-Saône en Mâcon liep ooit een spoorbaan die beide steden verbond. In 1866 tekende keizer Napoleon III een decreet waarin de aanleg van de spoorbaan werd vastgelegd. Datzelfde jaar werd meteen begonnen met  de aanleg maar daarvoor moest een tunnel worden gemaakt in het traject tussen Mâcon en Cluny. Het bleek echter dat de rots in de berg harder was dan verwacht waardoor het werk niet opschoot. Het verhaal gaat dat de arbeiders slecht werden betaald en sliepen in wijnvaten die tot slaapplaats waren getransformeerd. Maar drie jaar later waren de meeste werken en stations op het traject klaar en in 1870 reed de eerste trein tussen Mâcon en Cluny.

Het duurde uiteindelijk nog 18 jaar voor de eerste trein Chalon-sur-Saône bereikte. Uiteindelijk werd in 1968 gestopt met personenvervoer en in 1992 stopte ook het goederenvervoer van de spoorlijn die door een prachtig landschap liep. En die spoorlijn werd de eerste voie verte van Frankrijk. Dat is inmiddels meer dan 20 jaar geleden en het voorbeeld is daarna in het hele land veelvuldig gevolgd waardoor er steeds meer nagenoeg autovrije fietsroutes in Frankrijk ontstaan. Saône-et-Loire is daardoor meteen een topbestemming geworden als je van fietsen houdt want de Voie Bleue langs de Saône en de Voie Verte over de oude spoorbaan vormen samen de Voie Verte de Bourgogne du Sud. De combinatie van deze twee fietsroutes zorgen voor bijna 145 kilometer langs de rivier en wijngaarden over een nagenoeg vlak parcours. Ideaal dus als je heuvels en bergen tijdens je vakantie wilt vermijden. Het hele gebied tussen de fietsroutes is trouwens ook heel geschikt om te fietsen maar hoe zuidelijker je dan komt des te heuvelachtiger het wordt.

Fietsen door een tunnel, wijngaarden en langs bijzondere koeien

De oorspronkelijk spoorlijn liep door de wijngaarden van de Mâconnais en door een tunnel van 1600 meter richting Cluny waar ooit de grootste abdij van Europa heeft gestaan. In dit historische stadje kun je de resten bij het centrum nog bekijken maar van de omvangrijke gebouwen is niet zo heel veel meer over. Ik ging er ooit met een bepaalde voorstelling naar toe maar vertrok teleurgesteld. Het stadje is leuk en gezellig maar erg toeristisch en hoe het er ooit is geweest kun je in de musea nog terugzien maar dat is het dan ook. Gelukkig kun je over de voie verte lekker verder fietsen richting Chalon-sur-Saône en dat gaat soms met een klein beetje vals plat dwars door èn langs de wijngaarden van de Côte Chalonnaise. Ga je richting Mâcon? Dan is van april tot oktober over het algemeen de oude spoortunnel open en een belevenis om doorheen te fietsen. Trek wel een trui, vest of jack aan want het is er een stuk frisser dan buiten.

Na Cluny gaat de voie verte verder richting Chalon-sur-Saône door een gevarieerd landschap waar langs de route wijngaarden worden afgewisseld met landerijen waar de witte charolais koeien je nieuwsgierig kunnen aankijken. Dit bijzondere ras levert volgens kenners vlees van hoogstaande kwaliteit met een laag vetgehalte en een uitzonderlijk goede smaak. De boeuf de Charolais heeft zelfs een eigen Appellation d’Orgine Contrôlée (AOC). Als je een vleesliefhebber bent dan moet je in deze streek eens naar een lokale slager gaan en vragen om een mooi stuk rundvlees van de charolais. Hij vertelt je ook graag hoe je dit het best kunt bereiden. Je kunt natuurlijk ook een uitstapje maken naar het dorpje Charolles en daar la Maison du Charolais bezoeken waar je alles te weten kunt komen over het koeienras. Je hoeft dan zelf niet te koken want in het bijbehorende restaurant kun je het hele jaar door lunchen en het vlees proeven. In de bijbehorende boetiek zijn ook allerlei streekgerechten te koop zoals de lekkere geitenkaas uit de streek. 

Spoorhuisjes en een station aan de voie verte

Ga je liever op de fiets de omgeving van de voie verte verkennen dan kom je na Cluny langs tal van leuke dorpen en kastelen. Een fietstocht zal hier niet snel vervelen en zeker niet als je af en toe eens van de gebaande paden afwijkt. De voie verte gaat dus over een oude spoorlijn en redelijk rechtuit door het landschap. Soms met wat vals plat omhoog en dan weer een lekker stuk dat langzaam omlaag gaat. Als de voie verte kruist met een weg dan is dat meestal een rustige landweg en soms staat er nog een oud spoorwachtershuisje.

Heel leuk vond ik bij Saint-Gengoux-le-National het station inclusief overkapping, perron en een oude waterpomp voor de stoomlocomotieven. Een leuke plek voor een pauze of een picknick in de schaduw. Het dorp is trouwens de moeite waard om te bekijken en van juni tot augustus is er elke dinsdagochtend een gezellige markt met veel streekproducten. De andere maanden wordt de markt op de 1e en 3e dinsdag van de maand gehouden.

Verderop kom je bij het leuke dorp Buxy en daar moet je zeker afstappen om het kleine maar fijne middeleeuwse centrum te bekijken. De streek die hier tussen de voie verte en de rivier de Saône ligt is relatief vlak. Ik verbleef er een tijd in het dorpje Laives waar je vlakbij een paar meren hebt in een fraai natuurgebied. Er ligt een mooie camping die het hele jaar geopend is. In deze streek tussen grofweg Buxy, Chalon-sur-Saône en Tournus kun je mooie fietstochten maken over rustige landwegen. Wil je eens overnachten in een kasteel met een fraai park binnen de muren van een enorme oude abdij? Dan moet je eens kijken bij het Château de la Ferté dat vlakbij de lacs de Laives en het dorp ligt. Er zijn ook diverse leuke gîtes en andere accommodaties in de omgeving van Laives te vinden.

De gezellige stad Chalon-sur-Saône en het leuke Tournus.

Na Buxy is het nog een kilometer of 16 naar Chalon-sur-Saône. Het is niet het meest indrukwekkende stuk van de voie verte maar tot het wijndorp Givry is het wel fijn fietsen. Het dorp moet je zeker bekijken en fiets dan in elk geval door de bijzondere poort het centrum in. Ook hier is de invloed van de abdij van Cluny tastbaar want de monniken zorgden ervoor dat de wijngaarden beter beheerd werden en de kwaliteit van de wijn met sprongen vooruitging. Het maakte uiteindelijk Givry tot een welvarend dorp en dat is te zien. Het heeft zelfs een van de mooiste stadhuizen van Frankrijk en dat is bijna niet te missen want het maakt deel uit van de fraaie stadspoort. 

Na Givry kom je steeds dichterbij Chalon-sur-Saône en vond ik de voie verte minder aantrekkelijk worden omdat je in de buitenwijken van deze flinke plaats komt. Het is ook af en toe een beetje een zoekplaatje om in het centrum te komen. De bordjes staan er wel maar niet altijd op een logische plaats. Soms fiets je over een fietsstrook of gewoon over een trottoir maar uiteindelijk kom je in het oergezellige centrum van Chalon-sur-Saône. Aan de rivier kun je vervolgens de route van La Voie Bleue oppikken richting Tournus en Mâcon. Een afstand van ongever 60 kilometer maar die kun je met een overnachting in Tournus heel goed in twee dagen doen. Tournus is trouwens best leuk voor een tussenstop want deze oude pleisterplaats lag vroeger aan de N6, de voor sommigen mythische weg tussen Parijs en Zuid-Frankrijk. Daardoor zijn er nog steeds veel en vooral fantastische restaurants te vinden. Dus een overnachting in Tournus kan goed gecombineerd worden met een lekker etentje. Ik kan je wel aanraden om daarvoor eerst de bijzondere abdij van het stadje te bezoeken en flaneer even langs de rivier. Is het een zonnige dag? Ga dan in de avond via de brug naar de overkant om Tournus in de ondergaande zon te zien. Een momentje om te koesteren!

Op de fiets langs de Saône of met de auto over de oude N6 naar Mâcon?

Als je in Tournus bent dan kun je over de nagenoeg autovrije fietsroute van La Voie Bleue naar Mâcon fietsen. Je peddelt dan relaxed langs de rivier en na 30 kilometer kom je bij Mâcon. Je kunt die afstand ook met de auto afleggen dan kan snel en met tol over de A6, de autoroute du soleil, of iets minder snel over de D906. Als je van historie houdt dan is de D906 een goede keus want dit is het traject van de voormalige Route Nationale 6, kortweg de N6. Het is de roemruchte route tussen Parijs en de Col du Mont-Cenis bij de Italiaanse grens. Net als de mythische N7, die Parijs met Menton verbond, is er ook van de N6 niet veel meer over en zijn grote delen gewijzigd in de Departementale route waar wel nog het nummer 6 of 7 in voorkomt. De D906 richting Mâcon is gewoon een drukke weg waar je wel af en toe nog iets van de historie kunt zien. Het zijn bijvoorbeeld oude tankstations die nu een andere functie hebben. Soms zit er een bakker in of een andere winkel en een enkele keer nog een garage. Ook kom je nog oude restaurants en auberges tegen waarvan overigens het merendeel de tand des tijds nauwelijks heeft doorstaan. Kortom als je het idee hebt om nog iets te kunnen opsnuiven van de oude sfeer van vroeger dan kun je dat vergeten. Maar het is wel een leuke manier om met de auto naar Mâcon te rijden. 

Wijnkenniscentrum La Cité des Climats et vins de Bourgogne

Zodra je bij Mâcon bent rij je praktisch tegen La Cité des Climats et vins de Bourgogne aan. Als je een wijnliefhebber bent of als je meer over de wijnen van de Bourgogne en de Mâconnais te weten wilt komen is dit een topbestemming. Je kunt er gratis de auto parkeren en na je bezoek langs de rivier naar het centrum lopen. Maar betaal eerst de entree en dompel je onder in de wereld van de wijn in de Bourgogne.

Net als in Chablis en Beaune is dit unieke museum absoluut een bezoek waard. Het is interactief en vooral digitaal en je komt er op een heel leuke manier alles te weten over de wijnen van de Bourgogne. Met video's en een digitaal landschap bepaal je zelf in drie talen (Frans, Duits en Engels) wat je wilt zien of horen. Je krijg een speciaal polsbandje om waarmee je ook antwoorden op vragen kun geven en kiezen welke video je wilt zien. Echt heel leuk. Probeer vooral ook of je de geuren in de wijnen goed kunt herkennen en ga daarna naar het proeflokaal. Ik heb de cité's in Beaune en Chablis ook bezocht en het is echt heel leuk. Wil je nog meer te weten komen over de wijnen van de Bourgogne dan kun je er workshops en masterclasses volgen van de gerenommeerde École des Vins de Bourgogne. Deze variëren van 45 minuten tot een hele dag.

Na je bezoek kun je de gezellige stad verkennen die iets verderop ligt en op loopafstand. Als je langs de rivier gaat heb je meteen een leuke wandeling die langs een paar bijzondere en historische plekjes gaat want wist jij dat er op de rivier in de jaren dertig watervliegtuigen landden met rijke Britten? Ik niet, maar nu wel 🙂

Ik maakte deze fietstocht in juni 2023 en je leest meer over het departement Sâone-et-Loire en de geheimen van de Bourgogne in de Frankrijk Binnendoor Regiogids Bourgogne die vanaf 2 november 2023 verkrijgbaar is.