Ruud: Wat zijn toch die “schoorsteentjes ” in de wijngaarden bij Chablis?Die vraag bracht mij op het idee om het antwoord in een podcast te geven en de bedoeling was om het op 1 mei 2024 online te zetten en toen gebeurde er iets vreselijks in Chablis.

Vorst en brandende kacheltjes in Chablis

Chablis is het leuke wijndorp in het noorden van de Bourgogne. Ik heb er al veel over geschreven en vandaag doe ik het weer. Ik had dus het plan om een podcast te maken over de kacheltjes in de wijngaarden van Chablis toen op 1 mei 2024 het wijndorp en de omgeving door een ramp werden getroffen. Ik twijfelde daarna om de podcast te maken maar besloot het uiteindelijk toch te doen. 

Hagel... de grote angst voor wijnboeren

In de avond van 1 mei 2024 werden de wijngaarden van Chablis getroffen door een supercel met hagel en onweer. In nog geen 10 minuten viel er meer dan 70 milimeter neerslag en op sommige plekken haglestenen zo groot als walnoten. In deze 10 minuten werd in delen van de wijngaarden 60 tot 90% van de prille knoppen in de wijngaarden vernield waardoor de oogst van zowel de beroemde grand cru en premier cru wijngaarden werd vernield. Sommige wijnboeren vrezen zelfs dat ook de oogst van 2025 achter zal blijven. Vooral de schade in de wijngaarden van Les Clos, Blanchot, Valmur en Fourchaume was immens. Een catastrofe voor de wijnboeren die een paar weken eerder al een gevecht tegen de vorst moesten leveren. Ten tijde van de opname van de podcast was de totale schade nog niet duidelijk maar voor tal van wijngaarden zal er in 2024 bijna geen productie zijn om dat alle prille knopjes die de druiiven moeten vormen zijn vernietigd.

Toch zijn de wijngaarden van Chablis een topbestemming

Als je een wijnliefhebber bent dan is Chablis op ongeveer 550 km van de Nederlandse grens echt de moeite waard om eens te bezoeken. Maar ook als je niet van wijn houdt maar wel van wandelen, fietsen of de natuur dan is Chablis een echte aanrader. In de wijngaarden rond het dorp kun je prachtige wandelingen maken en geen dag is er hetzelfde. In elk jaargetijde wordt er wel aan de wijngaarden gewerkt en als je rekening houdt met de mensen die er aan het werk zijn kun je overal onbeperkt wandelen. Zelfs in de exclusieve wijngaarden van de Grand Cru’s.

Als je dan bijvoorbeeld in het begin van het jaar in de wijngaarden komt dan is het op sommige plekken net alsof er schoorstenen uit de wijngaarden omhoog komen. En dat is precies wat de vraagstelster gezien heeft. Maar wat zijn dat? En waarvoor dienen ze?

Verwarming van een wijngaard in Chablis

Als eind maart en begin april de druivenranken beginnen uit te lopen worden de prille knopjes gevormd die uiteindelijk tot druiven zullen uitgroeien. Door de noordelijke ligging van de wijngaarden van Chablis kan er nachtvorst ontstaan. Dit kan desastreus zijn omdat in één nacht met vorst de opbrengst van een wijngaard verloren kan gaan.

De wijnboeren zijn dus al heel vroeg op zoek gegaan naar oplossingen om dit probleem te tackelen. In de loop der tijden kwamen de wijnboeren met een aantal mogelijkheden om de vorstschade te voorkomen. Tot eind april en soms zelfs tot begin mei is nachtvorst in deze wijngaarden mogelijk.

Steek de kacheltjes maar aan!

Een methode die al heel lang wordt gebruikt zijn de op olie gestookte kacheltjes die vooral in de wijngaarden van de premier-cru en grand-cru wijngaarden worden gebruikt. De kacheltjes worden tussen de wijnstokken geplaatst en zijn met rubberen leidingen aan elkaar verbonden. Zodra het begint te vriezen (meestal in de vroege ochtend) worden de kacheltjes aangestoken. Door de warmte komt de temperatuur weer boven nul en wordt het gevaar van vorstschade voorkomen.

Het is een  dure oplossing want op een hectare staan ruim 400 van dit soort kacheltjes. Daarnaast is het ook milieu onvriendelijk want als de kacheltjes worden aangestoken dan hangt er een flink walm rook in het dal van Chablis. Naast de oliekacheltjes worden ook potten met parafine gebruikt.

Nachtvorst is een bedreiging

De wijngaarden van Chablis liggen op een helling en het dorp in het dal. Na het aansteken van de kacheltjes verdwijnt weliswaar de vorst in de wijngaarden maar de rookwolken die boven het dorp blijven hangen zijn niet echt prettig.

In april en mei zijn de wijnboeren dus heel alert op nachtvorst. In deze periode openen de jonge knopjes aan de wijnstokken en wordt de vrucht gevormd die uiteindelijk een druif moet worden. Dit is een fase waarin er nog heel veel fout kan gaan. In één nacht met nachtvorst zou zelfs een groot deel van de opbrengst vernietigd kunnen worden.

Luid de kerkklokken!

Is er nachtvorst? Dan zorgt het vuur van de kacheltjes voor een bijzonder lichtschouwspel in de wijngaarden van Chablis. 

Vroeger werden bij nachtvorst trouwens de kerkklokken van Chablis geluid en dat was voor de wijnboeren het sein om de kacheltjes in de wijngaarden aan te steken. In een nacht dat de kacheltjes branden is het fenomaal gezicht om in de wijngaarden de gloed van de vlammen te zien. Jammer alleen van de rookontwikkeling, maar om een mooie wijn te maken moet je er iets voor over hebben.

Het is ook een nacht waarin de wijnboeren hun slaap opofferen om er alles aan te doen om hun oogst in september te laten slagen. Dit lukt niet altijd zoals in 2021 waarin een groot deel van de opbrengst door vorst teniet werd gedaan. Ook begin april 2022 werd Chablis na een relatief warme maand maart opnieuw overvallen door een paar nachten met matige vorst.

Zijn er andere technieken om vorstschade te voorkomen?

Naast de milieu onvriendelijke methode met de kacheltjes zijn er nog een paar andere methodes om de vorst uit de wijngaarden te houden. In Nederland wordt in de fruitteelt de sproeimethode gebruikt. Deze wordt ook bij Chablis gebruikt maar is afhankelijk van de ligging van de wijngaarden. 

Dit werkt ook heel goed om de knopjes van de druiven te beschermen. De wijngaarden worden dan 's-nachts en in de vroege ochtend besproeid. Het water op de knoppen bevriest en het ijs dat zich rond de knoppen vormt is dan feitelijke een isolerend laagje geworden dat verrassend genoeg tegen bevriezing beschermt. Voor deze methode is veel water nodig en om daar over te beschikken is er tussen wijndorp Beine en Chablis een kunstmatig meer aangelegd. De wijnboeren beschikken daarmee over een reservoir om de wijngaarden te besproeien.

Een moderne manier, die steeds meer wordt toegepast is de elektrische verwarming. Deze techniek werd in 2003 geïntroduceerd door o.a. Domaine Laroche en William Fèvre, 2 topdomeinen uit Chablis. Dit systeem werkt erg goed en wordt steeds volmaakter. Tussen de wijnranken worden elektrische kabels gespannen die aan speciale schakelkasten zijn gekoppeld. Als het gaat vriezen wordt er stroom door de kabels gestuurd en wordt de wijngaard verwarmd.

Meer weten over Chablis en mijn favoriete wijndomeinen?

Natuurlijk wil je nu ook mijn favorieten domeinen weten. Dat zijn Laroche, William Fèvre en Domaine des Malandes.  De eerste twee behoren bij de absolute top als het om Chablis gaat maar dat merk je dan ook aan de prijzen. Domaine des Malandes is de onbetwiste runner up. De wijnmaker Guénolé Breteaudeau heeft het domein op de kaart gezet met prachtige wijnen die vooral  betaalbaar zijn. Binnenkort ga ik er weer een paar doosjes ophalen. Ga je er proeven? Doe hem de groeten van ons 🙂

In het iets verderop gelegen Fley vind je het domein van Jean Pierre en Corrine Grossot. Al vele jaren onze favoriet vooral als het gaat om de cuvée Chablis Part des Anges. Dit domein maakt prima en vooral betaalbare wijnen!

Wandelen en fietsen bij Chablis en nog een paar tips

Chablis is in elk seizoen de moeite waard om wandelingen in de wijngaarden van Chablis te maken. Als je een heuvel meer of minder niet uit de weg gaat dan kun je er ook prachtige fietstochten maken. Voor de sportievelingen is mountainbiken in de wijngaarden en de bossen bij Chablis ook een echte aanrader. Mag dat? Jazeker wandelen en mountainbike door de wijngaarden is toegestaan. Sterker nog en er zijn zelfs speciaal uitgezette routes. 

Ook de omgeving van Chablis is de moeite waard.  Verder zijn hier diverse handige links om je reis naar Chablis zelf te regelen.

• Hotels en chambres d'hôte in Chablis en omgeving 
• Podcast over wijn en wandelen bij Chablis
• Chablis – heerlijk dorp in de Bourgogne
• Met een ebike van Chablis naar de Abdij van Pontigny 
• e-biken van Chablis naar Noyers en ze maken ook bier in Chablis. 
• Het geheim van Château Long-Depaquit in Chablis 
• Nog meer tips over de Bourgogne

Hoe ver is het naar Chablis?

Het hangt er natuurlijk vanaf waar je woont. Ik woon vlakbij Maastricht en dan is het ongeveer 500 kilometer. Zelf rij ik dan vanaf het Belgische Luik binnendoor via een prachtige route door de Ardennen en de Champagne.